Dankzij de Snowden-affaire is duidelijk geworden dat de Amerikaanse en Britse inlichtingsdiensten bezig zijn met het opzetten van grootschalige afluisterprogramma's in verband met de bestrijding van terrorisme. Het is nu bekend dat ook de Nederlandse overheid soortgelijke programma's aan het ontwikkelen is. Dit houdt in dat de communicatie van de burgers wordt onderschept en voor een deel zelfs jarenlang wordt opgeslagen. Veel mensen denken intuïtief dat dit moreel gezien niet goed is. Maar het is moeilijk om precies uit te leggen wat er verkeerd aan is. Titus Stahl wil in Philos deze kwestie vanuit het perspectief van de hedendaagse politieke filosofie benaderen.

Een belangrijk argument in deze discussie betreft het recht op privacy. Hebben we recht op privacy en, zo ja, volgt uit het bestaan van dit recht dat de overheid niet grootschalig burgers mag afluisteren? Meestal redeneren filosofen dat we dit recht zouden moeten hebben omdat in het andere geval onze individuele vrijheid in gevaar zou zijn. Zonder privacy zouden de overheid en bedrijven van onze privégegevens kunnen gebruik kunnen maken om bepaalde mensen te discrimineren of onbewust te beïnvloeden. Maar dit argument is alleen van toepassing als onze rechten niet toereikend beschermd zijn. Als hiervan geen sprake is, dan lijkt een gebrek aan privacy geen ernstige volgen te hebben. Dus is het moeilijk om het recht op privacy op basis van een individueel vrijheidsbegrip te verdedigen. Toch is het nog geen verloren zaak: er is een beter argument voor het recht op privacy te geven dat met de collectieve vrijheid van burgers in de samenleving te maken heeft.

In deze voordracht zal een notie van publieke vrijheid worden ontwikkeld op basis van de theorie over de “publieke sfeer” van de Duitse filosoof Jürgen Habermas. Volgens deze theorie is privacy een onmisbaar ingrediënt van publieke vrijheid en dus zijn afluisterprogramma's onverenigbaar met democratie.