filosofisch café groningen
archief najaar 2015
22.09 Rudolf Kampers, docent filosofie en voorzitter van "Leren Filosoferen".
Filosoferen aan de keukentafel.
Deze avond staat in het teken van het filosofisch gesprek. Een filosofisch gesprek is interessant en verrijkend. Het hoogste doel hiervan is volgens Socrates: ‘een goed en verstandig mens worden’. Hoe breng je een filosofisch gesprek op gang? Na een presentatie door Rudolf Kampers van de basisprincipes volgens Socrates, Nelson en Heckmann en de keuze van een geschikte uitgangsvraag, wordt geoefend met filosofische gespreksvoering.
06.10 Petran Kockelkoren, filosoof / emeritus hoogleraar kunst en technologie Universiteit Twente.
De politiek van het goede gevoel.
De politieke besluitvorming neemt steeds vaker een wending naar aanleiding van ikonische foto's en stille tochten. De uitkomst van het rdelijke debat acht men lang niet altijd menslievend genoeg. Het verstand zou immers slechts tweedracht zaaien terwijl het gevoel eerder zuiver en authentiek is. We laten ons liever de weg wijzen door ons gevoel. Wat scheelt ons?
De Nederlandse filosoof Spinoza (1632-1677) schreef in de zeventiende eeuw een Ethica die door velen wordt gezien als een werk dat ook voor onze tijd nog van belang is. Waarin schuilt dit belang? Ethiek is voor Spinoza iets anders dan een opsomming van verboden en geboden met de daarbij behorende poging tot theoretische onderbouwing. Spinoza wil de lezer zoals hij schrijft ‘bij de hand nemen’ en begeleiden op de weg die voert tot ‘ware gemoedsrust’ oftewel ‘geluk’. Het was in zijn tijd zeker niet gebruikelijk om ‘geluk’ te zien als het doel van de ethiek en in onze tijd is dit niet anders. De kwaliteit van dit doel van zijn ethiek is volgens Spinoza nauw verbonden met de kwaliteit van het Godsbegrip dat hij aan het begin van zijn boek uitwerkt.
Naar aanleiding van het proces in 1961 tegen Adolf Eichmann, die als functionaris verantwoordelijk was voor de logistiek van de transporten naar de vernietigingskampen van het nazisme, bedacht Hannah Arendt de term: de banaliteit van het kwaad. Tegelijkertijd hield zij ook vast aan het eerder door haar aan Kant ontleende begrip van het radicale kwaad. In een poging om de relatie tussen beide begrippen te verhelderen, onderzoekt Hans Achterhuis ook hedendaagse manifestaties van radicaal en banaal kwaad.
Hoe om te gaan met conflicten in liberale samenlevingen die het gevolg zijn van de manier waarop religie wordt beleefd? Is een conflict, dat religieus geworteld is, een persoonlijke kwestie of kan hierdoor religie tot een publieke kwestie worden? Agonisme, een relatief nieuwe politieke filosofie, biedt een kijk op conflicten in democratieën die Tessa Langendam zal betrekken op het debat over religie als bron van conflicten in liberale samenlevingen.
Kritisch mogen en durven denken was en is een groot goed. Toch kan juist die kritiek omslaan in cynisme, de aanname dat alles onverschillig is, niets er toe doet en dat idealisme naïef is. Wat is er mis met het cynisme en welke alternatieven kunnen we zien zonder onze kritische onderzoekende ogen te hoeven sluiten.