21 februari 2023  aanvang 19.30 uur

​

Kunnen wij onszelf sinds Poetins oorlog nog wel een post-heroïsche samenleving veroorloven?

​

De wake up call van de meest recente oorlog in Europa vraagt volgens de spreker vooral een uittocht uit ons slachtoffer-liberalisme en een versterking van de samenleving en het burgerschap, inclusief zijn heroïsche dimensies.

​

Inleider: Prof. Dr. Theo de Wit (1953), politiek theoloog en filosoof en emeritus hoogleraar aan Tilburg University en gasthoogleraar aan de Universiteit Stellenbosch. Naast wetenschappelijke werk is hij maatschappelijk betrokken op het snijvlak van religie en politiek.

​

Nederland als post-heroïsche, zelfs post-nationale samenleving. In zo’n samenleving krijgt niet de heldhaftige soldaat en zijn zelfoffer, maar het slachtoffer de nodige maatschappelijke erkenning en ondersteuning. Bewondering hebben wij hoogstens voor de ‘helden van de terugtocht’, machthebbers die beseffen dat hun tijd geweest is zoals Gorbatsjov of F.J. de Klerk. Mensen zijn bovendien niet heldhaftig van aard, stelde Levinas vast, daarom moeten we volgens hem sterke instituties koesteren die ons beschermen tegen ons gebrek aan echte moed. Maar wat als ook rechtstaten ontaarden?

Ook een slachtoffer-gerichte samenleving heeft belangrijke schaduwzijden: zo kunnen gedetineerden op weinig mededogen meer rekenen terwijl het populaire believe the victims de weg vrij maakt voor het veroordelen van onschuldigen; oorlogshandelingen van onze kant moeten worden verpakt in welzijnsjargon; en soldaten die sterven in onze ‘opbouw’- en ‘vredesmissies’ hebben toch zelf voor dit ‘beroepsrisico’ gekozen? Ten slotte heeft onze slachtoffer-gefixeerde samenleving nauwelijks nog toegang tot ons eigen daderschap in heden en verleden: wat ons opvalt aan onze voorouders is voornamelijk hun wreedheid en intolerantie.

Tegen de achtergrond van de Zeitenwende die de nieuwe oorlog in Europa betekent klinken enkele stellingen van de beroemd-beruchte Duitse politiek denker Carl Schmitt plotseling minder absurd en achterhaald: om onze levenswijze te verdedigen zijn ook moderne mensen bereid te sterven en te doden. Deze eis tot deze bereidheid is inmiddels ook allang geen monopolie van de staat meer, vandaag vragen strijd- en terreurgroepen van allerlei slag het offer van het leven. De wake up call van de meest recente oorlog vraagt volgens de spreker vooral een versterking van de samenleving en het burgerschap, inclusief zijn heroïsche dimensies.

​

Prof. Dr. Th.W.A. (Theo) de Wit is politiek theoloog en filosoof. Hij is emeritus hoogleraar aan Tilburg University en gasthoogleraar aan de Universiteit Stellenbosch. Naast zijn wetenschappelijke werk heeft hij zich ook breder maatschappelijk geëngageerd, met name op het snijvlak van religie en politiek en in de wereld van straf en gevangenis. Hiervan getuigen ook zijn gastoptredens op televisie zoals ‘De Nieuwe Wereld’ en ‘Het Filosofisch Kwintet’. Van De Wit, of onder zijn redactie, verschenen onder meer: De Nieuwe Achteloosheid, (Kampen 2001), Humanisme en Religie (Delft 2005), Ongewenste goden (Amsterdam 2006), Waarom tolerantie niet onze hoogste waarde kan zijn (2019) en Godenstrijd (Nijmegen, 2021)

​

​