filosofisch café groningen
21.11 Hannah Ahrendt: 'denken - hartstochtelijk denken'.
Door Petra Bolhuis en Theo Meereboer, beiden filosoof
Denken lijkt het gebied waar de filosofie zich vanaf haar prilste ontwikkeling bij uitstek mee bezig houdt, maar juist Arendt is altijd huiverig geweest voor een te eenzijdige benadrukking van het menselijk denkvermogen. Voor haar staat het praktische bestaan altijd voorop, zoals ze ook in de Vita activa heeft beschreven. Daarnaast ziet ze als geen ander dat ‘bewogen worden’ deel moet uitmaken van het menselijk bestaan. Toch is juist zij tot het eind van haar leven bezig met de rol van het denken. Hartstochtelijk denken.
In een tijd waarin het slimme onbewuste aan een opmars bezig is zullen we moeten herijken wat denken is en hoe denken deel uit kan en wellicht moet maken van het menselijk bestaan. Arendt’s kritische analyse van denken kan ons daarbij helpen.
.
Al ruim 15 jaar werken Petra Bolhuis en Theo Meereboer samen aan de relatie tussen filosofie en praktijk. Ze hebben hun studie filosofie afgerond met een gezamenlijke scriptie over Hannah Arendt en Michel Foucault, genaamd ‘De vrije productie’ en zijn daarna gestart met een filosofische praktijk. Dat was in die dagen nog bijna een contradictio in terminis, maar vandaag de dag heeft de filosofie definitief de ivoren torens verlaten. Daarmee is de filosofie terug bij haar wortels. In die klassieke wereld waar de wortels van de westerse filosofie liggen was filosofie het praten met elkaar van (vrije) mannen over het goede leven. Die kleine groep elite kon zich vrijmaken van nut en noodzaak en kon zich daarom bezig gaan houden met het goede leven. Vandaag de dag zijn we allemaal, tenminste delen van ons leven in diezelfde vrije positie en lopen we dus ook aan tegen vragen die daar in de klassieke tijd voor het eerst gesteld werden; wat is de plek van de mens in het geheel, waar worden we gelukkig van, wat zouden we moeten doen met onze talenten? Vrijheid bleek een niet geringe opgave en vandaag de dag geldt dat voor veel mensen. Dat is ook de reden dat wij, dankbaar gebruikmakend van de academische filosofie, de relatie tussen denken en doen centraal stellen. Dat vindt op allerlei manieren plaats en is ook de basis van ons eigen leven.
Theo en Petra kozen voor hun eigen filosofische praktijk de naam Maieutiek.
Maieutiek betekent verloskunde. De moeder van Socrates was vroedvrouw en Socrates zei dat zijn werkwijze eigenlijk ook een vorm van verloskunde was. Door vragen te stellen en informatie te geven stelde hij mensen in staat hun eigen wijsheid geboren te laten worden. De verschillende activiteiten die binnen Maieutiek plaatsvinden staan altijd in dat kader.
Kernwoorden zijn voor hen nataliteit en pluraliteit.
Nataliteit wil zeggen dat er altijd ruimte moet zijn voor het onverwachte. Natuurlijk mag en moet je plannen maken en verwachtingen koesteren, maar omdat we veranderlijke wezens zijn in een veranderlijke wereld kunnen we niet voorspellen hoe het zal gaan in de toekomst. Wat wel kan is het heden beter begrijpen en als je jezelf en de wereld in het heden beter kunt begrijpen kan die reflectie opleveren dat er in de toekomst meer ruimte ontstaat waar je kansen en mogelijkheden ziet.
Pluraliteit is dat alhoewel iedereen omdat hij of zij tot het menselijke ras behoort gelijk is, we ook allemaal verschillend zijn. Dat heeft als consequentie dat iedereen zijn of haar leven anders vormgeeft en dus ook iets anders doet met de kennis en vaardigheden die de filosofie aanreikt. Maieutiek biedt denkkaders, inzicht, stelt vragen en denkt met je mee, maar de eigen wijsheid staat voorop. Als jij je leven niet op jouw manier leeft, wie doet het dan?
Philos is Petra en Theo zeer erkentelijk dat ze spontaan bereid waren deze avond te verzorgen, nadat Heidi Dorundi verhinderd bleek naar Groningen af te reizen.
